Wó tom boce

• Žrědła
• Wobźěłanje
• Wašnja citěrowanja
• Pšašanja – póstarki – kritika
• Wuwiśe boka

Pórucenje k dolnoserbskemu wugronjenju jo jaden z wuslědkow projekta Produkcija a integracija zukowych datajow do DNWja. Póstupowanje pśi projekśe wopisujo Fabian Kaulfürst w artiklu Pśinosk k dolnoserbskej ortoepiji na zakłaźe projekta awdijowych datajow za nimsko-dolnoserbski internetowy słownik. Artikel a w njom pomjenjone žrědła k dolnoserbskej ortoepiji (gl. sekcija Žrědła) twórje zakłady na tom boce pśedstajonych pokazkow.

Pód internetoweju adresu http://dolnoserbski.de/ (resp. http://niedersorbisch.de/) prezentěrujo chóśebuska wótnožka Serbskego instituta južo žedne lěta dolnoserbske rěcne resurse. Nejwažnjejša z nich za wobchowanje rěcy jo drje Nimsko-dolnoserbski Słownik (DNW – Deutsch-Niedersorbisches Wörterbuch). Manuskript togo aktiwnego słownika wopśimjejo mjaztym něźi 91 000 lematow (staw: september 2018), wót kótarychž jo južo wěcej ako 80 000 online pśistupnych. Z toś tym bokom dopołnijo se našo pórucenje wó informacije wó wugronjenju dolnoserbskich słow. Ortoepiske pokazki dejali byś lažko pśistupne teke za wužywarjow słownika bźez rěcywědneje slězyny. Togodla jo se rozsuźiło, stajiś je k dispoziciji we formje zukowych nagrawanjow a nic pisnje we fonetiskej transkripciji.

W napśeśiwku k ortografiskim pšawidłam feluju cełkowne ortoepiske pšawidła za dolnoserbsku rěc. To jo se wopokazało ako zadora pśi pśigótowanju ako teke pśi pósuźowanju zukowych nagrawanjow. Wob cas nagrawanjow a pśi analyzy zukowych datajow jo se pokazało, až su měli někotare z wuzwólonych – rěcneje situacije dolnoserbšćiny dla njemaminorěcnych – cytarjow njeźiwajucy na dobre rěcne znaśa problemy z korektneju dolnoserbskeju fonetiku (gl. Kaulfürst 2019, b. 3-4). Zwěsćone śěžkosći pśi wugronjenju a njejasnosći su na tom boce zespominane. Korektne wugronjenje jo wopisane a ze zukowymi nagrawanjami ilustrěrowane. Pśi tom se teke zuki dolnoserbskeje rěcy systematiski pśedstajaju. Jo se rozsuźiło, až buźo za to ortografiski system wuchadnišćo: Kuždemu pismikoju su se pśirědowali wótpowědne zuki wótwisujucy wót pozicije w słowje abo saźe. Ten rozsud jo był notny, dokulaž felujo doněnta (nanejmjenjej za standardnu rěc) aktualne wědomnostne wopisanje dolnoserbskego systema fonemow. Mimo togo jo pśistup pśez pismiki za wužywarjow bźez linguistiskego wukubłanja lažčejšy a lěpjej rozymliwy.

Dej se wuzwignuś, až póśěgujo se wopisanje pśedewšym na wugronjenje indigenych dolnoserbskich słow. Dolnoserbšćina drje ma wjeliku licbu wupóžycenjow, wósebnje z nimšćiny, jich wugronjenje pak njedajo se cesto z jasnymi pšawidłami póstajiś.

Projekt jo se spěchował wót Załožby za serbski lud, kótaraž dóstawa lětnje pódpěru z dankowych srědkow na zakłaźe góspodarskich planow, wobzamknjonych wót Zwězkowego sejma, Krajnego sejma Bramborskeje a Sakskego krajnego sejma.